កំណត់ត្រានៃប្រទេសកម្ពុជា ទឹកដី និង ប្រជាជន

តពីលេខមុន
ខ្លះខ្លីពេកមិនលើសពីរបីប្រយោគ។ វាមិនត្រូវបានរៀបចំតាមលំដាប់លំដោយពិសេសនោះទេ គិតថា វាមួយចំនួនត្រូវបានរៀបចំឡើងវិញតាមលំដាប់លំដោយ ហើយមិនដូចក្នុងលំដាប់ដើមឡើយ។ ជាឧទាហរណ៍ ជំពូកចុងក្រោយអាចជាផ្នែកនៃជំពូកទី ២ ចាប់តាំងពីកំណត់ត្រា ទាំងពីរពណ៌នាអំពីទស្សនិកជនចូលគាល់ព្រះមហាក្សត្រ និងសូម្បីតែបង្អួចដែលទ្រង់អង្គុយនៅពេលដែល ទស្សនិកជនចូលគាល់។ ជាថ្មីម្តងទៀត ជំពូកទី ១៨ ស្តីពីទេសភាព ពិតជាពិពណ៌នាអំពីទេសភាពនៅមាត់ទន្លេមេគង្គ ស្របតាមបុព្វបទ ដែលជាផ្នែកមួយអំពីការជិះទូកតាមទន្លេ មេគង្គផងដែរ។ បន្ទាប់មកម្តងទៀតមានពីរជំពូកស្តីពី
ជនជាតិដើមភាគតិចភ្នំ ដែលលោក ចូវ ហៅថា មនុស្សព្រៃ ដែលច្បាស់ជាល្អប្រសិនបើពួកគេ ជាជាងការបែកបាក់គ្នាដូចបច្ចុប្បន្ន។ ដូចគ្នានេះដែរអនុវត្តចំពោះជំពូកពីរតាមលំដាប់លំដោយលើភាសា និងប្រព័ន្ធសរសេរ។

នៅពេលវាដំណើរការ សៀវភៅនេះប្រាប់យើងយ៉ាងច្រើនអំពីអគារក្នុង និងជុំវិញយសោធរបុរៈ ផ្ទះដែលមនុស្សរស់នៅ ទម្លាប់ងូតទឹក មធ្យោបាយធ្វើដំណើរ អាហារដែលគេញ៉ាំ និងរបៀបញ៉ាំ និងសំលៀកបំពាក់ដែលពួកគេស្លៀកពាក់។ ក៏មានព័ត៌មាន ដែលផ្នែកខ្លះនៅក្នុងផ្នែកពិសេសនោះ បង្ហាញពីអំពីទាសករ ស្ត្រី ឥស្សរជនគ្រប់គ្រង ព្រះមហាក្សត្រ និងរាជវង្ស យោធា យុត្តិធម៌ វិសាលភាព និងការគ្រប់គ្រងរដ្ឋ ជនជាតិចិននៅក្រៅប្រទេស។ ពាណិជ្ជកម្ម សាសនា ផ្លូវភេទ សុខភាព និងកសិកម្ម»។

ធាតុផ្សំដ៏សំខាន់នៃអរិយធម៌អង្គរគឺចំនួនប្រជាជនជាទាសករ។ លោក ចូវ បញ្ជាក់យ៉ាងច្បាស់ថា អង្គរជាសង្គមទាសករ ក្នុងន័យថា ប្រជាជនភាគច្រើននៅអង្គរគឺជាទាសករ។ គាត់សរសេរថា គ្រួសារអ្នកមានភាគច្រើនមានទាសករមួយរយនាក់ឬច្រើនជាងនេះ ចំណែកអ្នកក្រីក្របំផុតគ្មានអ្នកបម្រើ។ ទាសករដែលគាត់ពិពណ៌នាត្រូវបានទិញតាមរយៈការសម្រុះសម្រួលដែលគាត់មិនបាននិយាយពីជនជាតិដើមនៅតំបន់ទេភ្នំ។ ទាសករមិនមានឋានៈសង្គមជាផ្លូវការទេ ហើយក៍គ្មានចិត្តមេត្តាពីចៅហ្វាយនាយ និងម្ចាស់ស្រីដែរ។
ក្រៅពីទាសករដែលបានទិញពី “ពួកព្រៃ” ប្រាកដណាស់មានទាសករ និងទាសករប្រភេទផ្សេងទៀតនៅក្នុងអង្គរ ដូចដែលប្រភពប្រវត្តិសាស្ត្រផ្សេងទៀតបញ្ជាក់យ៉ាងច្បាស់ ប៉ុន្តែ ចូវ មិនបាន
តទៅលេខក្រោយ

រៀបរាប់អំពីពួកគេទេ។ គាត់គ្រាន់តែពើបប្រទះទម្រង់មួយទៀតនៃការបម្រើរបស់ក្មេងស្រីម្នាក់ដែលទទួលពិធីបូជាព្រហ្មចារីយ៍ (zhentan) ក្លាយជាកម្មសិទ្ធិរបស់ព្រះសង្ឃដែលធ្វើពិធីនេះប្រសិនបើនាងមិនត្រូវបានលោះដោយអំណោយ។ ប៉ុន្តែច្បាស់ណាស់ មានក្រុមផ្សេងទៀតជាច្រើនដែលស្ថិតនៅក្រោមទម្រង់នៃកាតព្វកិច្ច និងអ្នកបម្រើដែលកាន់កាប់ដោយស្នំនៅក្នុង ព្រះបរមរាជវាំង ហើយពិតប្រាកដណាស់ប្រជាជនទាំងមូល ត្រូវបានកេណ្ឌធ្វើសង្គ្រាម។ លោក ចូវ កត់សម្គាល់ពីដំណើរជីវិតរបស់ស្ត្រីយ៉ាងពេញលេញ។ លោកកត់សម្គាល់ថា ឈ្មួញក្នុងស្រុកសុទ្ធតែជាស្ត្រី។ គាត់បង្ហាញ..ស្ត្រី យ៉ាងហោចណាស់អ្នកដែលមកពីគ្រួសារអភិជន ដូចជាមានទំនុកចិត្ត ចល័ត និងត្រៀមខ្លួនរួចជាស្រេចក្នុងការលាយចូលជាមួយឋានៈផ្សេងទៀត។ ពិធីសូត្រមន្ត ប្រគេនចង្ហាន់ដល់ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ ក្នុងខែទីប្រាំពីរ នៃឆ្នាំច សំរឹទ្ធិស័ក ព.ស. “ដោយគ្មានភាពអាម៉ាស់បំផុត” ស្ត្រីមកពីគ្រួសារអ្នកមាន បានចូលរួមជាមួយស្ត្រីរាប់ពាន់នាក់ដែលតែងតែងូតទឹកក្នុងទន្លេក្បែររដ្ឋធានី។ ពេលខ្លះជនជាតិចិនបានមកមើលពួកគេ ហើយថែមទាំងចូលរួមក្នុងការល្បួងដែលមិនអាចទ្រាំទ្របាន ប្រហែលជាដោយពិចារណាលើការពិតដែលថាការងូតទឹកក៏ជាទម្លាប់ដែលគេចូលចិត្តច្រើននៅភាគខាងត្បូងប្រទេសចិន ប៉ុន្តែការងូតទឹកបែបសុភាពជាងនេះ ក្នុងនោះជនជាតិចិនដែលមានការអប់រំល្អ។ មិនសុបិនចង់ងូតទឹកក្នុងក្រុមនារីនៅហែរហមទេ។

ចំពោះស្ត្រីក្នុងវាំងវិញ ចូវ រៀបរាប់ពីរូបរាងរបស់ពួកគេ ប៉ុន្តែមិនបានប្រាប់យើងពីវិធីដែលពួកគេបានដឹកនាំជីវិតរបស់ពួកគេនោះទេ ទោះបីជាគាត់បង្ហាញពីមហេសីសំខាន់របស់ស្តេចថាជាស្ត្រីដែលមានធនធាន ទទួលខុសត្រូវចំពោះការឡើងគ្រងរាជ្យរបស់ស្វាមីក៏ដោយ។ អ្នករស់នៅជាស្ត្រីអចិន្ត្រៃយ៍របស់វាំង រួមទាំងស្រីស្នំ និងអ្នកផ្សេងទៀត ចូវ ថាមានចំនួនពីបួនទៅប្រាំពាន់ មានន័យថារាជវាំងមានហ្វូងមនុស្ស និងមានមនុស្សរស់នៅច្រើន។ លើសពីនេះ គាត់បានរៀបរាប់អំពីស្ត្រីបម្រើមួយពាន់ ឬពីរនាក់ហៅថា ចិនជាឡាន (chenjialan) ក៏ដូចជាស្ត្រីយាមវាំងផងដែរ ប្រហែលជាស្ត្រីដែលទទួលខុសត្រូវក្នុងការកាន់គ្រែស្នែងរបស់ស្តេច។ ក្នុងចំណោមសង្ឃទាំងនោះមានស្ត្រី សៃវីតៈ ទោះបីជាគ្មានដូនជីពុទ្ធសាសនាក៏ដោយ។

ដំណើររឿងរបស់លោក ចូវ អំពីជីវិតរបស់មនុស្សសាមញ្ញគឺខុសពីធម្មតា។ យើងរៀនសូត្របានតិចតួចអំពីកុមារ ដែលថាកុមារីបានឆ្លងកាត់ពិធី ហ្សិនតាន់ ហើយក្មេងប្រុសទាំងនោះបានបម្រើជាព្រះសង្ឃនៅសាលា។ បុរសសាមញ្ញទទួលបានការគិតគូរតិចតួច ចាប់តាំងពីលោក ចូវ កម្របញ្ជាក់ថាមនុស្សម្នាក់ជាបុរស ដោយប្រើពាក្យអព្យាក្រឹតយេនឌ័រ និង មនុស្ស ជំនួស វិញ។ ក្រៅពីការបម្រើជាមន្ត្រី បព្វជិត បូជាចារ្យ និងព្រះសង្ឃ បុរសត្រូវបានគេបង្ហាញថាជាជាងឈើ និង…

ខាងជើង។ លោក ចូវ ពិពណ៌នាអំពីនាគព័ន្ធថាជា “ប៉មមាសរាងបួនជ្រុងដែលមានបន្ទប់ថ្មជាច្រើន” ៕
ចប់ដោយបរិបូរណ៍