វៀតណាមដាក់អាណានិគមលើកម្ពុជា និងឡាវ ក្រោមលេសកិច្ចសហប្រតិបត្តិការសេដ្ឋកិច្ច

ដោយ៖ សុបិន អ៊ុង កាសែត
Khmer Post USA ៤/៩/២០២៤
នៅថ្ងៃទី ២៧ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០២៤ កម្ពុជា ឡាវ និងវៀតណាមបានបើកកិច្ចប្រជុំលើកទី ១៣ នៃគណៈកម្មាធិការសម្របសម្រួលចម្រុះស្តីពីការអភិវឌ្ឍតំបន់

ត្រីកោណ CLV នៅខេត្តអាតាពៅ (Attapeu) ប្រទេសឡាវ។ យោងតាមទស្សនាវដ្ដីច្បាប់វៀតណាម ប្រទេសវៀតណាមបានអះអាងថា ខ្លួនបានចំណាយទឹកប្រាក់ចំនួន ៣.៧ ពាន់លានដុល្លារ ដាក់ចូលទៅក្នុងប្រទេសឡាវ និងកម្ពុជា ដែលក្នុងនោះ កម្ពុជាទទួលបាន ១.៧ ពាន់លានដុល្លារក្នុងគម្រោងចំនួន ៤៥ នៅក្នុងតំបន់ត្រីកោណអភិវឌ្ឍន៍ ចាប់តាំងពីវាត្រូវបានបង្កើតឡើងក្នុងឆ្នាំ ១៩៩៩។

គម្រោងនេះ បើគេជឿលើឯកសារផ្លូវការ គឺមានគោលបំណងលើកកម្ពស់ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ច-សង្គម ការតភ្ជាប់ក្នុងតំបន់ ក៏ដូចជាការផ្លាស់ប្តូររវាងសភា រដ្ឋាភិបាល អង្គការ និងប្រជាជន តាមរយៈអាជីវកម្ម ពាណិជ្ជកម្ម និងការវិនិយោគ។
រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងផែនការ និងវិនិយោគវៀតណាម លោក ង្វៀន ជីទុង (Nguyen Chi Dung) បានជម្រុញឱ្យមាន “វិធានការឈានមុខគេសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍន៍ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ និងធនធានមនុស្ស ព្រមទាំងកំណែទម្រង់ស្ថាប័ន ដើម្បីអនុវត្ត និងកសាងផែនការសហប្រតិបត្តិការសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍតំបន់ត្រីកោណ កម្ពុជា-ឡាវ-វៀតណាម”។ លោកបាននិយាយថា លទ្ធផលមិនទាន់បានសម្រេចតាមការរំពឹងទុកសម្រាប់ការតភ្ជាប់សេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសទាំងបីនៅឆ្នាំ២០៣០ នោះទេ។
គ្រោះថ្នាក់នៃការអភិវឌ្ឍតំបន់ត្រីកោណ

កិច្ចព្រមព្រៀង និងគម្រោងសម្ងាត់ CLV ទាំងនេះត្រូវបានរិះគន់យ៉ាងខ្លាំងដោយគណៈកម្មាធិការព្រំដែនកម្ពុជានៅប្រទេសបារាំង និងទូទាំងពិភពលោក ដែលដឹកនាំដោយលោកបណ្ឌិត ឌី ខារ៉េត៖ “គម្រោងអភិវឌ្ឍន៍ទាំងនេះគឺជាការបិទបាំងសម្រាប់អាណានិគមនិយមសម័យទំនើប តាមរយៈការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើ ការបណ្តេញចេញពីដីធ្លីដោយមិនមានការផ្លាស់ប្តូរទីលំនៅ ឬសំណង កេងប្រវ័ញ្ចយកធនធានធម្មជាតិរបស់កម្ពុជា និងឡាវ ដូចជា ថាមពលវារីអគ្គិសនី ឈើ មាស និងត្បូងនៅក្នុងខេត្តមណ្ឌលគិរី ពួកគេផ្តល់ប្រាក់ចំណូលតិចតួចចូលថវិកាជាតិ”។
របាយការណ៍ដែលចេញផ្សាយដោយទីភ្នាក់ងារស៊ើបអង្កេតផ្នែកបរិស្ថានក្នុងឆ្នាំ ២០១៧ បានសរសេរថា “ជនល្មើសដដែលៗ៖ ការជួញដូរឈើខុសច្បាប់របស់វៀតណាមជាបន្តបន្ទាប់ – មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលពុករលួយ និងបុគ្គលិកយោធានៅប្រទេសវៀតណាមសមគំនិតឃុបឃិតគ្នា ក្នុងការរត់ពន្ធឈើខុសច្បាប់ក្នុងបរិមាណដ៏ច្រើនលើសលប់ពីកម្ពុជា។ អ្នកដែលជាប់ពាក់ព័ន្ធកំពុងស៊ីសំណូករាប់លានដុល្លារ ពីអ្នករត់ពន្ធឈើសម្រាប់ជាចំណែករបស់ពួកគេ ក្នុងការអនុញ្ញាតឱ្យកាប់ឈើរាប់រយរាប់ពាន់ម៉ែត្រគូបពីឧទ្យានជាតិរបស់កម្ពុជាត្រូវបានលាងចូលទៅក្នុងសេដ្ឋកិច្ចឈើដ៏អាក្រក់របស់ប្រទេសវៀតណាម”។

ការអភិវឌ្ឍតំបន់ត្រីកោណរបស់ CLV សម្រាប់ពេលនេះមាន ១៣ ខេត្ត ដោយមានផែនការពង្រីក៖ ខេត្តចំនួន ៤ របស់ប្រទេសកម្ពុជា រតនគិរី ស្ទឹងត្រែង មណ្ឌលគិរី ក្រចេះ ខេត្តចំនួន ៤របស់ប្រទេសឡាវ អាតតាពឿ សាឡាវ៉ាន់ សេកុង ចំប៉ាសាក់ និងខេត្តចំនួន ៥ របស់ប្រទេស វៀតណាមគឺ ដាកឡាក់ ជៀឡាយ កុនទុំ ដាណុង និង ប៊ិញ ផឿក។
យោងតាមការសិក្សាដែលបានចេញផ្សាយក្នុងឆ្នាំ ២០១២ ប្រជាជនភាគច្រើននៅក្នុងខេត្តចំនួន ៤ របស់ប្រទេសកម្ពុជាគឺជាកសិករ និងអ្នកនេសាទ ដែលមានអត្រានៃភាពក្រីក្រ ៤៦% ជាមួយនឹងអត្រាអក្ខរកម្ម ៦០% ទាបជាងមធ្យមភាគថ្នាក់ជាតិ។ តំបន់ទាំងនេះមានព្រៃក្រាស់ និងដីមានជីជាតិ ដែលអំណោយផលសម្រាប់ដាំដំណាំ និងកសិកម្ម។ តំបន់នេះមានប្រជាជនតិចតួចបើធៀបនឹងប្រទេសវៀតណាម។ មានប្រជាជនចំនួន ៦៤២,៤៦១ មានផ្ទៃដី ៤៧២៥៦ គីឡូម៉ែត្រការ៉េ នៅក្នុងខេត្តចំនួន ៤ របស់ប្រទេសកម្ពុជា ខណៈដែលខេត្តចំនួន ៥ របស់ប្រទេសវៀតណាមមានប្រជាជនចំនួន ៤,៩ លាននាក់ មានផ្ទៃដី ៥១៧៤២ គីឡូម៉ែត្រការ៉េ នេះបើយោងតាមរបាយការណ៍របស់មជ្ឈមណ្ឌលស្រាវជ្រាវទីក្រុងបាងកកដែលបានចេញផ្សាយក្នុងឆ្នាំ ២០១៣ ។

ការបាត់បង់ទឹកដី និងអធិបតេយ្យភាព

សង្គមស៊ីវិលកម្ពុជាបានប្រកាសអាសន្ន ព្រោះការអភិវឌ្ឍនឹងលុបបំបាត់ជីវភាពរបស់សហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិច។ លើសពីនេះ កម្ពុជានឹងបាត់បង់បូរណភាពទឹកដី និងអធិបតេយ្យភាព ដែលកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីសឆ្នាំ ១៩៩១ ធានាជូនប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជា ដោយសារលំហូរនៃការធ្វើចំណាកស្រុកគ្មានដែនកំណត់ពីប្រទេសវៀតណាម មកកាន់តំបន់ដើម្បីតាំងទីលំនៅតំបន់ដ៏ធំល្វឹងល្វើយ ជាមួយការជួលរយៈពេល ៩៩ឆ្នាំ ដល់ក្រុមហ៊ុនវៀតណាម។ ចំការកៅស៊ូរបស់រដ្ឋ និងការជួលផ្ទៃដីធំទូលាយ។ ឧទាហរណ៍ ខេត្តមណ្ឌលគិរី មានប្រជាជន ៦១.១០៧នាក់ រស់នៅលើផ្ទៃដី ១៤.៦២៨គីឡូម៉ែត្រការ៉េ ក្នុងនោះ ៨០% ជាជនជាតិដើមភាគតិច។ ខេត្តដែលមានទំហំប្រហាក់ប្រហែលគ្នាដូចជាខេត្ត ដាឡាក់ មានប្រជាជន ១៦៧៧០០០នាក់ រស់នៅលើផ្ទៃដី ១៣០៦២ ម៉ាយការ៉េ។ សរុបមក មានជនជាតិវៀតណាម ៧.៦ នាក់ រីឯកម្ពុជាមានតែ ១ នាក់។

“នៅផ្ទៃខាងលើ វាស្តាប់ទៅដូចជាកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្ម និងការអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ចជាយុទ្ធសាស្ត្រធម្មតា តែបើគេមើលពីឥទ្ធិពលរបស់វាទៅលើចំនួនប្រជាជន បរិស្ថាន សង្គម បូរណភាពទឹកដី អធិបតេយ្យភាពនៃប្រទេសទន់ខ្សោយ និងភាពស្រដៀងគ្នារបស់វាជាមួយនឹងខ្សែក្រវ៉ាត់របស់ចិន និង ផ្លូវ និងការដួលរលំសហភាពសូវៀត ឬសហភាពសេដ្ឋកិច្ច អឺរ៉ាស៊ីរបស់រុស្ស៊ី ដែលត្រូវបានគេសន្មត់ថាជាការឆ្លើយតបរបស់រុស្ស៊ីចំពោះសហភាពអឺរ៉ុប។ វាគឺពិតជាអាណានិគមនិយមដែលកំពុងកើតឡើងនៅក្រោមច្រមុះរបស់យើង ដែលក្លែងធ្វើជាការអភិវឌ្ឍន៍” នេះបើតាមសំដីរបស់បណ្ឌិត នីកូល អ៊ុង (Nicole Ung) អ្នកតស៊ូមតិផ្នែកសិទ្ធិមនុស្ស និងដីធ្លី នៅមូលនិធិក្រុងម៉ែលប៊ន។
ទំនាក់ទំនងស៊ីជម្រៅជាមួយរុស្ស៊ី
វៀតណាមបានបង្កើតភាពជាដៃគូយុទ្ធសាស្ត្រគ្រប់ជ្រុងជ្រោយស្រដៀងគ្នាជាមួយរុស្ស៊ីតាំងពីឆ្នាំ ១៩៥០។ ប្រទេសទាំងពីរបានចូលរួមក្នុងកិច្ចសន្ទនាកម្រិតខ្ពស់ លើវិស័យនយោបាយ ឧស្សាហកម្ម ពាណិជ្ជកម្ម ហិរញ្ញវត្ថុ បច្ចេកវិទ្យា ការអប់រំ និងទេសចរណ៍។ ពាណិជ្ជកម្មទ្វេភាគីរបស់ពួកគេមានចំនួន ២.៦ ពាន់លានដុល្លារក្នុងមួយឆ្នាំ ក្នុងឆ្នាំ ២០១៦។ រុស្ស៊ីបានផ្តល់អាហារូបករណ៍ដល់និស្សិតវៀតណាមចំនួន ១០០០ នាក់ក្នុងមួយឆ្នាំ ដើម្បីសិក្សានៅសាកលវិទ្យាល័យនានាក្នុងប្រទេសរុស្ស៊ី។ ទំនាក់ទំនងជិតស្និទ្ធរបស់ពួកគេគឺជាមូលហេតុដែលវៀតណាម ជាប្រទេសតែមួយគត់នៅក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ដែលប្រធានាធិបតី ពូទីន បានទៅបំពេញទស្សនកិច្ចចំនួនបួនដង ហើយនៅថ្ងៃទី ២៦ ខែមីនាឆ្នាំ ២០២៤ វាត្រូវបានគេរាយការណ៍ថាប្រធានាធិបតីពូទីននឹងបំពេញទស្សនកិច្ចនៅវៀតណាមម្តងទៀតក្នុងពេល ឆាប់ៗនេះ។

វៀតណាមបានចម្លង និងប្រើប្រាស់រចនាសម្ព័ន្ធរបស់អតីតសហភាពសូវៀត ដើម្បីការអភិវឌ្ឍជាដៃគូយុទ្ធសាស្ត្រជាមួយកម្ពុជា និងឡាវ។ ភាពជាដៃគូបានចាប់ផ្តើមកាលពី ២៥ ឆ្នាំមុនជាមួយនឹងខេត្តមួយចំនួននៅព្រំដែនរវាងប្រទេសទាំងបី ប៉ុន្តែឥឡូវនេះបានពង្រីកទៅគ្រប់ខេត្តទាំងអស់នៃប្រទេសទាំងបី។
មិនបានដឹងសម្រាប់ប្រជាជនកម្ពុជា និងឡាវ សភា CLV ត្រូវបានបង្កើតឡើងដូចសហភាពអឺរ៉ុប៖ វារួមបញ្ចូលកិច្ចសហប្រតិបត្តិការផ្នែកច្បាប់ និងយុត្តិធម៌ កិច្ចសហប្រតិបត្តិការលើវិស័យការពារជាតិ ពាណិជ្ជកម្មព្រំដែន ធនាគារ ការងារ ទំនប់វារីអគ្គិសនី កិច្ចសហប្រតិបត្តិការទូរគមនាគមន៍។ សភា CLV គឺដូចជាសហភាពអឺរ៉ុបនៅអឺរ៉ុប ប៉ុន្តែត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយប្រទេសវៀតណាម ដែលមានប្រជាជនចំនួន ១០០ លាននាក់ ធៀបនឹងប្រជាជនខ្មែរចំនួន ១៧ លាននាក់ និងប្រទេសឡាវចំនួន ៧ លាននាក់។

កម្ពុជាជាប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យស្របតាមកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីសឆ្នាំ ១៩៩១ ប៉ុន្តែរាល់ការបោះឆ្នោតមិនមានភាពសេរី ឬយុត្តិធម៌ទេ បើយោងតាមអ្នកសង្កេតការណ៍អន្តរជាតិ។ គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយវៀតណាម ជារដ្ឋាភិបាលកុម្មុយនិស្ត បន្ទាប់ពីការលុកលុយឈ្លានពានចូលប្រទេសកម្ពុជាក្នុងឆ្នាំ ១៩៧៩។ គណបក្សប្រជាជន កម្ពុជា ដឹកនាំដោយឥស្សរជនមួយរូប គឺលោក ហ៊ុន សែន ដែលកាន់អំណាចអស់រយៈពេល ៣៨ ឆ្នាំ បន្ទាប់មកបានបន្តទៅឲ្យកូនប្រុស លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត នៅក្នុង ២០២៣។ ទោះបីជាកម្ពុជាបង្កើតទំនាក់ទំនងមិត្តភាពជាមួយចិនក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះក៏ដោយ ក៏វៀតណាមបាននិងកំពុងប្រើរដ្ឋាភិបាលអាយ៉ង ហ៊ុន សែន (ឥឡូវ ហ៊ុន ម៉ាណែត) ដើម្បីបន្តគោលដៅរបស់ខ្លួនក្នុងការធ្វើអាណានិគមលើប្រទេសកម្ពុជា និងឡាវ ហើយជាមួយនឹងតំបន់ត្រីកោណអភិវឌ្ឍន៍ CLV ដែលបានបង្កើតឡើងតាំងពីទសវត្សរ៍ទី ៩០ មក។ ឥទ្ធិពលរបស់វៀតណាមកំពុងលេចឡើងនៅក្នុងប្រទេសទាំងពីរក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានទសវត្សរ៍ចុងក្រោយនេះ។ ត្រលប់ទៅឆ្នាំ ២០១៨ នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃប្រទេសទាំងបីបានជួបប្រជុំគ្នានៅទីក្រុងហាណូយ ហើយបានប្តេជ្ញាចិត្តដាក់ភាពជាដៃគូយុទ្ធសាស្ត្រគ្រប់ជ្រុងជ្រោយនេះ ទៅក្នុងផែនការធំថ្នាក់តំបន់នៃផែនការចក្ខុវិស័យសហគមន៍អាស៊ាននៅឆ្នាំ ២០២៥។
ការត្រួតត្រារបស់វៀតណាមនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍នឹងបន្តពង្រីកអំណាចឥទ្ធិពលចិន និងរុស្ស៊ី នៅពេលនិយាយអំពីការបោះឆ្នោតលើបញ្ហាសំខាន់ៗនៅលើឆាកអន្តរជាតិ ដូចជាប្រទេសអាស៊ាន និងអង្គការសហប្រជាជាតិ ដោយសារតែការតម្រឹមមនោគមវិជ្ជាកុម្មុយនិស្តរបស់ពួកគេ។

ឥណ្ឌូចិនទាំងមូលគ្រប់គ្រងដោយវៀតណាមឬ?

ម៉្យាងវិញទៀត កម្ពុជា គឺជាប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យ ដែលមានរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ផ្អែកលើកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីស ឆ្នាំ ១៩៩១ ដែលអាចតម្រឹមខ្លួនទៅនឹងប្រទេសលោកខាងលិច។ ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី វៀតណាមបានដំឡើងរដ្ឋាភិបាលអាយ៉ងរបស់លោក ហ៊ុន សែន (បច្ចុប្បន្នលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត) នៅកម្ពុជា ដើម្បីបម្រើផលប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួន ស្រដៀងទៅនឹងវិធីដែលរុស្ស៊ីដំឡើងអតីតប្រធានាធិបតីអ៊ុយក្រែនលោក Viktor Yanukovych មុនពេលលោកពូទីនបញ្ចូលតំបន់គ្រីមេ។ ការនិយាយប្រឆាំងនឹងគោលនយោបាយរបស់រដ្ឋាភិបាល ឬមិត្តភាពជាមួយវៀតណាម នឹងត្រូវចាប់ខ្លួនដាក់ពន្ធនាគារ។ លោក អ៊ុំ សំអាន សមាជិកគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ត្រូវបានចាប់ខ្លួនដាក់ពន្ធនាគារក្នុងឆ្នាំ ២០១៦ អស់រយៈពេលជាង ២ ឆ្នាំពីបទនិយាយអំពីបញ្ហាព្រំដែន។ លោកបាននិយាយថា ការអភិវឌ្ឍតំបន់ត្រីកោណ CLV គឺជាតំបន់ឥណ្ឌូចិនតូចមួយដែលគ្រប់គ្រងដោយវៀតណាម ស្រដៀងទៅនឹងរបៀបដែលហូជីមិញគ្រប់គ្រងឥណ្ឌូចិនទាំងមូល។

លោកថា គ្រោះថ្នាក់គឺអាចដូចកម្ពុជាក្រោម។ នៅថ្ងៃអនាគត វៀតណាមអាចបញ្ចូលខេត្តទាំងនេះ និងធ្វើជាទឹកដីរបស់វៀតណាម ព្រោះក្រោមការអភិវឌ្ឍនេះ ជនជាតិវៀតណាមនឹងមិនត្រូវការទិដ្ឋាការឆ្លងព្រំដែន ហើយអាចរស់នៅក្នុងខេត្តទាំងបួននោះបានដោយមិនចាំបាច់មានឯកសារអ្វីទាំងអស់។ នៅពេលដែលមានយួនច្រើនជាងខ្មែរនៅក្នុងនោះ ការបោះឆ្នោតប្រជាមតិណាមួយនឹងអំណោយផលដល់វៀតណាមជាង ហើយពួកគេអាចចូលមកជាមួយយោធារបស់ពួកគេ ហើយនិយាយថាពួកគេមកដើម្បីការពារប្រជាជនរបស់ពួកគេ។ ដូចរុស្ស៊ីដាក់បញ្ចូលឧបទ្វីបគ្រីមេ ហើយអះអាងថាខ្លួនកំពុងការពារប្រជាជនរបស់ខ្លួន។

មេរៀនពីកម្ពុជាក្រោម
ប្រជាជនខ្មែរតែងតែចងចាំយ៉ាងជ្រាលជ្រៅក្នុងដួងចិត្តអំពីទឹកដីកម្ពុជាក្រោម (បច្ចុប្បន្នគឺវៀតណាមខាងត្បូង ឬដីសណ្តទន្លេមេគង្គ) ដែលវៀតណាមបានបញ្ចូលខេត្តចំនួន ២៣ របស់កម្ពុជាដោយសម្ងាត់ មានទំហំប្រហែល ៦៧៧០០ គីឡូម៉ែត្រការ៉េ បន្ទាប់ពីសម័យអាណានិគម បារាំង។ មានខ្មែរក្រោម ៧ លាននាក់រស់នៅក្នុងប្រទេសវៀតណាម តាមការប៉ាន់ស្មានដោយសហព័ន្ធខ្មែរកម្ពុជាក្រោមក្នុងឆ្នាំ ២០០៦។ ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរក្រោមបានបាត់បង់ទឹកដី ស្ទើរតែបាត់បង់ភាសា និងសាសនាដោយសារការជិះជាន់ ហើយត្រូវបានចាប់ខ្លួនដោយសារតែការ រៀនសូត្រ ឬនិយាយអំពីប្រវត្តិសាស្រ្តរបស់ខ្លួន។ ប្រជាជនខ្មែរមើលឃើញជោគវាសនា ស្រដៀងគ្នាទៅនឹងប្រទេសឡាវ និងកម្ពុជាទាំងអស់ ហើយកំពុងប្រយុទ្ធជាមួយរដ្ឋាភិបាលរបស់ខ្លួន ដើម្បីទប់ទល់នឹងឥទ្ធិពលរបស់វៀតណាម និងការពារបូរណភាព និងអធិបតេយ្យភាពព្រំដែនរបស់ពួកគេ៕