ចាប់ផ្តើមការកាត់ក្តីសកម្មជនអង្គការមាតាធម្មជាតិកម្ពុជា ពីបទសមគំនិត

ដោយ៖ Gerald Flynn
ថ្ងៃទី ២៩ ខែឧសភា ឆ្នាំ ២០២៤
•សកម្មជនបរិស្ថានដប់នាក់ប្រឈមនឹងការជាប់ពន្ធនាគាររហូតដល់ មួយទស្សវត្សរ៍ ខណៈការកាត់ក្តីពួកគេកំពុងដំណើរការនៅកម្ពុជា ក្រោមការចោទប្រកាន់ពីបទឃុបឃិតគ្នាប្រឆាំងនឹងរដ្ឋាភិបាល។
•សមាជិកនៃអង្គការមាតាធម្មជាតិកម្ពុជាបានស្វះស្វែងរកជាយូរមកហើយ ដើម្បីបង្ហាញពីផលប៉ះពាល់ដល់បរិស្ថានដែលកំពុងកើតមាននៅទូទាំងប្រទេស រួមទាំងអ្នកជំនួញដ៏មានឥទ្ធិពល និងឥស្សរជននយោបាយ។

• ពួកគេប្រាំមួយនាក់បាននៅក្រៅឃុំរួចហើយ ហើយបានបរិហារនូវអ្វីដែលពួកគេនិយាយថា ខ្វះយុត្តិធម៌ពីរដ្ឋ។
ភ្នំពេញ៖ សវនាការលើសំណុំរឿង អង្គការមាតាធម្មជាតិកម្ពុជា ជាក្រុមសកម្មជនបរិស្ថានចុងក្រោយបង្អស់របស់ប្រទេសនេះ បានបើកសវនាការនៅសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ នៅព្រឹកថ្ងៃទី២៩ ខែឧសភា។
សកម្មជនបរិស្ថានចំនួន ១០ នាក់ កំពុងត្រូវបានកាត់ទោសពីបទឃុបឃិតគ្នាប្រឆាំងនឹង រដ្ឋាភិបាលដែលជាបទចោទប្រកាន់ដែលអនុវត្តទោសដាក់ពន្ធនាគារពី ៥ ឆ្នាំទៅ ១០ ឆ្នាំ។
ក្នុងចំណោម ១០ នាក់នោះ មានតែ ៥ នាក់ប៉ុណ្ណោះដែលបានចូលរួមក្នុងពិធីបញ្ចុះសពដោយស្លៀកសម្លៀកបំពាក់ប្រពៃណីខ្មែរគឺ យឹម លាងហ៊ី លី ច័ន្ទតារាវុធ ថន រដ្ឋា ភួន កែវរស្មី និងឡុង គន្ធា។
លាង ហ៊ី ស្ថិតក្នុងចំណោមសកម្មជនអង្គការមាតាធម្មជាតិកម្ពុជាបីនាក់ដែលត្រូវបានកាត់ទោសពីបទរៀបចំផែនការប្រឆាំងរដ្ឋាភិបាល និងការប្រមាថព្រះមហាក្សត្រ។
(ពីឆ្វេងទៅស្តាំ) លី ច័ន្ទតារាវុធ ឡុង គន្ធា ភួន កែវរស្មី ថន រដ្ឋា និង យឹម លាងហ៊ី នៃអង្គការមាតាធម្មជាតិកម្ពុជា ថ្លែងលាអ្នកគាំទ្រមុនចូលតុលាការនៅថ្ងៃទី ២៩ ឧសភា ឆ្នាំ ២០២៤។ រូបភាពដោយ Gerald Flynn / Mongabay.
ការចោទប្រកាន់ទីពីរអាចបន្ថែមពីមួយឆ្នាំទៅប្រាំឆ្នាំទៅក្នុងការកាត់ទោសគាត់ ប្រសិនបើរកឃើញថាមានទោស។ លោក អាឡិចហ្សាន់ដ្រូ ហ្គន់ហ្សាឡេស ដាវីដសុន (Alejandro Gonzalez-Davidson) ជនជាតិអេស្ប៉ាញ ដែលជាស្ថាបនិកក្រុម និងលោក ស៊ុន រដ្ឋា ក៏ត្រូវបានចោទប្រកាន់ក្រោមច្បាប់ប្រមាថព្រះមហាក្សត្ររបស់កម្ពុជាផងដែរ ពីបទប្រមាថព្រះមហាក្សត្រ បន្ទាប់ពីការនិយាយតាមហ្សូម (Zoom) កាលពីថ្ងៃទី ១៤ ខែឧសភា ឆ្នាំ ២០២១ ត្រូវបានបែកធ្លាយ ។

ទាំងលោក អាឡិចហ្សាន់ដ្រូ ហ្គន់ហ្សាឡេស ដាវីដសុន និង លោក រដ្ឋា មិនបានចូលតុលាការទេ។ លោក អាឡិចហ្សាន់ដ្រូ ហ្គន់ហ្សាឡេស ដាវីដសុន ដែលជាស្ថាបនិកដំបូងរបស់ក្រុមនេះ ត្រូវបាននិរទេសចេញពីប្រទេសកម្ពុជាក្នុងឆ្នាំ ២០១៥ ហើយនៅតែត្រូវបានហាមឃាត់មិនឱ្យចូលប្រទេស។ ៣ នាក់ទៀតគឺ មិញ ពិសិដ្ឋ រ៉ៃ រស្មី និងប៉ុក ខូយ ត្រូវបានចោទប្រកាន់ពីបទរៀបចំផែនការ ហើយមិនចូលខ្លួនទៅតុលាការ។
បើតាមប្រភពពីក្នុងបន្ទប់សវនាការបានឱ្យដឹងថា ការចាប់ផ្តើមសវនាការនេះ មានតែលោក លាង ហ៊ី ឈរឲ្យសួរនាំប៉ុណ្ណោះ បន្ទាប់មកតុលាការបានលើកពេលទទួលទានអាហារថ្ងៃត្រង់នៅម៉ោង ១១ និង៣០នាទីព្រឹក អង្គជំនុំជម្រះលើកពេលសវនាការពេញមួយថ្ងៃ ទៅថ្ងៃទី ៥ ខែមិថុនា។
ការកាត់ក្តីរបស់អង្គការមាតាធម្មជាតិកម្ពុជា ត្រូវបានពន្យារពេលម្តងហើយម្តងទៀត ហើយមានឈុតឆាករំជួលចិត្តនៅខាងក្រៅតុលាការ ខណៈដែលសកម្មជនទាំងប្រាំនាក់ដែលចូលរួមនោះបានត្រៀមខ្លួនសម្រាប់ការវិលត្រឡប់ទៅកាន់ពន្ធនាគារវិញ។ ថន រដ្ឋា បីកូនតូចរហូតដល់ពេលចូលតុលាការ។
សកម្មជនជើងចាស់ អ៊ុច ពេជ្រសំណាង ឱប ភួន កែវរស្មី នៃអង្គការមាតាធម្មជាតិកម្ពុជា មុននឹងសកម្មជនបរិស្ថានឡើងសវនាការ។ រូបភាពដោយ Gerald Flynn / Mongabay ។
នៅខាងក្រៅតុលាការមុនការកាត់ក្តីចាប់ផ្ដើម ឡុង គន្ធា ដែលប្រឈមនឹងការជាប់ពន្ធនាគាររហូតដល់ ១០ ឆ្នាំ បានតវ៉ាចំពោះភាពគ្មានកំហុសរបស់ក្រុមសកម្មជនបរិស្ថាន។
អ្នកស្រីបានថ្លែងថា៖ “យើងជាប្រជាជនស្លូតត្រង់ ហើយយើងធ្វើការដើម្បីការពារផលប្រយោជន៍ជាតិ។” “ប្រសិនបើថ្ងៃនេះ តុលាការសម្រេចចោទប្រកាន់យើង ហើយចាប់យើងដាក់គុកម្តងទៀត យើងនៅតែអរគុណអ្នកទាំងអស់ដែលផ្តល់យុត្តិធម៍ដល់យើង ព្រោះតុលាការមិនដែលផ្តល់យុត្តិធម៌ដល់យើងទេ”។
ការចោទប្រកាន់ពីការរៀបចំផែនការចាប់តាំងពីឆ្នាំ ២០១២ ដល់ឆ្នាំ ២០២១ និងគ្របដណ្តប់លើសកម្មភាពរបស់អង្គការមាតាធម្មជាតិកម្ពុជា។ សកម្មជន ៦នាក់ និង ៥ នាក់ដែលមានវត្តមាននៅតុលាការកាលពីថ្ងៃទី ២៩ ឧសភា បានជាប់ឃុំរួចហើយដោយសារតែតសកម្មភាពរបស់ពួកគេ ប៉ុន្តែត្រូវបានដោះលែងឱ្យនៅក្រៅឃុំនៅថ្ងៃទី ១២ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០២១។
យ៉ាងណាមិញ ការចោទប្រកាន់មិនត្រូវបានទម្លាក់ចោលឡើយ ហើយលក្ខខណ្ឌនៃការនៅក្រៅឃុំរបស់ពួកគេ បានទាមទារឱ្យពួកគេបញ្ឈប់រាល់សកម្មភាពទាំងអស់។
អ្នកគាំទ្របានប្រមូលផ្តុំគ្នាដើម្បីជំរាបលា ឡុង គន្ធា និងសកម្មជនអង្គការមាតាធម្មជាតិកម្ពុជា ផ្សេងទៀត មុនពេលការកាត់ក្តីអ្នកបរិស្ថានបានចាប់ផ្តើមនៅថ្ងៃទី ២៩ ខែឧសភា ឆ្នាំ ២០២៤។ រូបភាពដោយ៖ Gerald Flynn / Mongabay ។
គន្ធា មានគម្រោងធ្វើបាតុកម្មស្ត្រីតែម្នាក់ឯង ប្រឆាំងនឹងការបន្តចាក់ដីចូលលុបបឹងក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ ការបណ្តេញចេញ និងការកើនឡើងហានិភ័យទឹកជំនន់នៅក្នុងទីក្រុង។ ប៉ុន្តែការហែក្បួនរបស់នាងមិនដែលបានកើតឡើងទេ។ នាងត្រូវបានគេចាប់ដាក់ឡានប៉ូលិសមុនពេលនាងអាចចាប់ផ្តើម។
គន្ធា ថុន រដ្ឋា និងកែវ រស្មី ទាំងអស់គ្នា ត្រូវបានចាប់ខ្លួនកាលពីថ្ងៃទី៣ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ ២០២០ ហើយត្រូវបានឃុំខ្លួនបណ្តោះអាសន្នរហូតដល់ថ្ងៃទី ៥ ខែឧសភា ឆ្នាំ ២០២១ ពួកគេត្រូវបានកាត់ទោសឱ្យជាប់ពន្ធនាគារម្នាក់ៗ ១៨ ខែ។ គន្ធា និង កែវ រស្មី ត្រូវបានឃុំខ្លួននៅពន្ធនាគារស្ត្រីក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ មុនពេលដោះលែងឱ្យនៅក្រៅឃុំក្នុងខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២១។
នាង គន្ធា បានមានប្រសាសន៍មុនពេលចូលទៅកាន់តុលាការថា៖ “យើងសង្ឃឹមថា អ្នកទាំងអស់គ្នានឹងបន្តធ្វើការដើម្បីបុព្វហេតុការពារធនធានធម្មជាតិនៅកម្ពុជា” ។
លោក លី ច័ន្ទតារាវុធ អតីតនិស្សិតច្បាប់ ក្លាយជាសកម្មជន មានប្រសាសន៍ថា លោកគ្មានការសោកស្តាយចំពោះសកម្មភាពរបស់លោកទេ ហើយថា គាត់ធ្វើដើម្បីប្រជាជនកម្ពុជា។
“យើងចង់ឃើញប្រជាជនយើងរស់នៅដោយសេចក្តីថ្លៃថ្នូរ។ យើងចង់ឃើញប្រជាជនមានផ្ទះដោយមិនខ្វល់ពីការបណ្ដេញចេញ។ យើងចង់ឲ្យប្រជាពលរដ្ឋមានដីដោយមិនខ្លាចមាននរណាម្នាក់រំលោភលើកម្មសិទ្ធិរបស់ខ្លួន។ យើងចង់ឃើញពួកគេមានព្រៃឈើដោយមិនបារម្ភថាមាននរណាម្នាក់នឹងបំផ្លាញវាដើម្បីផលប្រយោជន៍របស់ពួកគេ”។ យើងចង់ឃើញមនុស្សរស់នៅស្មើភាពគ្នា ជាពលរដ្ឋខ្មែរ”។
លី ច័ន្ទតារាវុធ ក្រឡេកមើលទៅក្រោយ ពេលគាត់ និងសកម្មជនអង្គការមាតាធម្មជាតិកម្ពុជា ចូលតុលាការកាត់ទោសពីបទសមគំនិត នៅថ្ងៃទី២៩ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤។ រូបភាពដោយ Gerald Flynn / Mongabay ។

លោកថា ការការពារពលរដ្ឋខ្មែរ និងសិទ្ធិរបស់ពួកគេ គួរតែជាអាទិភាពសម្រាប់រដ្ឋាភិបាល ជាងការការពារអ្នកកាប់ឈើ ឧកញ៉ា និងក្រុមអ្នកមានលុយ។
លោកបានថ្លែងថា៖ “ខ្ញុំចង់ផ្ញើសារទៅតុលាការថា ទោះថ្ងៃនេះអ្នកអាចកាត់ទោសខ្ញុំក៏ដោយ ថ្ងៃអនាគត ខ្ញុំជឿថាប្រវត្តិសាស្ត្រនឹងកាត់ទោសអ្នកទាំងអស់គ្នាវិញ”។
លោក ចាន់ តារាវុធ បានជាប់ពន្ធនាគាររយៈពេលប្រាំខែរួចហើយ បន្ទាប់ពីត្រូវបានចាប់ខ្លួនកាលពីថ្ងៃទី ១៦ ខែមិថុនា ឆ្នាំ ២០២១ ខណៈកំពុងយកសំណាកទឹកនៅទន្លេសាបក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ។ បន្ទាប់ពីការដោះលែង លោកបានវិលទៅធ្វើជាសកម្មជនបរិស្ថានវិញ។ គាត់បានបង្ហាញខ្លួននៅក្នុងវីដេអូចុងក្រោយបង្អស់របស់អង្គការមាតាធម្មជាតិកម្ពុជា ដែលបានចេញផ្សាយនៅថ្ងៃទី ១៦ ខែឧសភា ឆ្នាំ ២០២៤ ដោយបង្ហាញពីការបំពុលទឹកន្លេមួយនៅភាគពាយព្យនៃខេត្តបាត់ដំបង ដែលពាក់ព័ន្ធនឹងរោងចក្រក្បែរនោះ។ វីដេអូនេះត្រូវបានគេមើលជាង ៥៥ ០០០ ដង។
អ៊ុច ពេជ្រសំណាង សកម្មជនជើងចាស់ដែលមិនពាក់ព័ន្ធជាមួយអង្គការមាតាធម្មជាតិកម្ពុជា បានចេញមុខគាំទ្រក្រុមអ្នកបរិស្ថានវ័យក្មេងដោយនិយាយថា ការកាត់ក្តីនេះឆ្លុះបញ្ចាំងពីទុក្ខលំបាកនៅកម្ពុជា។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “អ្នកសារព័ត៌មាន និងអ្នកសារព័ត៌មានអន្តរជាតិ ត្រូវដឹងថា រដ្ឋាភិបាលមិនអនុវត្តតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញទេ”។ “អ្នកណាក៏ដោយដែលធ្វើតាមកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាព ទីក្រុងប៉ារីស ឬច្បាប់ត្រូវបានចាប់ខ្លួន”។

អង្គការមាតាធម្មជាតិកម្ពុជា ទទួលបានពានរង្វាន់ The Right Livelihood Award ក្នុងឆ្នាំ ២០២៣ សម្រាប់ការបន្តសកម្មជនភាពរបស់ខ្លួនក្នុងការប្រឈមមុខនឹងរឿងរ៉ាវលំបាកលំបិន។ ភាពយន្តឯកសារខ្លីមួយត្រូវបានចេញផ្សាយនាពេលថ្មីៗនេះ ស្តីពីផលប៉ះពាល់ក្នុងអំឡុងពេល ពួកគេនៅក្នុងពន្ធនាគារ – ក៏ដូចជាការវិលត្រឡប់របស់ពួកគេទៅធ្វើជាសកម្មជនបរិដ្ឋាន – កំពុងមានលើជីវិតរបស់សកម្មជន។
រូបភាពបដា៖ ថន រដ្ឋា ងាកមកគ្រវីដៃដាក់ប្រពន្ធកូនពេលចូលតុលាការ ប្រឈមនឹងការចោទប្រកាន់ពីបទសមគំនិតធ្វើសកម្មភាពបរិស្ថាន។ រូបភាពដោយ Gerald Flynn / Mongabay ៕