បទវិភាគ៖ តើប៉ាឡេស្ទីន អាចក្លាយជាសមាជិកពេញសិទ្ធិនៃអង្គការសហប្រជាជាតិបានដែរឬទេ?
មហាសន្និបាតអង្គការសហប្រជាជាតិ កាលពីថ្ងៃសុក្រ ទី១០ ខែឧសភា បានបោះឆ្នោតក្នុងសំឡេងគាំទ្រភាគច្រើនលើសលប់លើសំណើចង់ក្លាយជាសមាជិកអង្គការសហប្រជាជាតិពេញសិទ្ធិរបស់ដែនដីប៉ាឡេស្ទីន នៅតំបន់មជ្ឈិមបូព៌ា។
ទីភ្នាក់ងារសារព័ត៌មាន Reuters បានរាយការណ៍មកថា នៅក្នុងចំណោមសមាជិកមហាសន្និបាតអង្គការសហប្រជាជាតិ ១៩៣ មានចំនួន ១៤៣ប្រទេសបានបោះឆ្នោតគាំទ្រឱ្យប៉ាឡេស្ទីន ចង់បានជាសមាជិកពេញសិទ្ធិរបស់ស្ថាប័នពិភពលោកមួយនេះ ខណៈប្រទេសចំនួន ៩ ក្នុងនោះរួមមានសហរដ្ឋអាមេរិក និងអ៊ីស្រាអែល បានបោះឆ្នោតជំទាស់ និង ២៥ទៀតបោះឆ្នោតអនុបវាទ។
ទោះជាយ៉ាងណា ការបោះឆ្នោតក្នុងសំឡេងគាំទ្រលើសលប់នេះ មិនអាចផ្ដល់ឱ្យប៉ាឡេស្ទីន នូវសមាជិកពេញសិទ្ធិរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិបានទេ តែវាបានបង្ហាញថា ប្រទេសភាគច្រើនលើសលប់បានទទួលស្គាល់រដ្ឋប៉ាឡេស្ទីន មួយដែលគួរតែទទួលបានឋានៈជាសមាជិកភាពរបស់ស្ថាប័នពិភពលោកមួយនេះ។ តែទន្ទឹមនឹងគ្នានេះ ប៉ាឡេស្ទីន ត្រូវរង់ចាំអនុសាសន៍ពីក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិជាថ្មីម្ដងទៀត។ នេះបើយោងតាមក្រឹត្យក្រមធម្មនុញ្ញរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ។
យោងតាមធម្មនុញ្ញអង្គការសហប្រជាជាតិ ជំពូក៥ ស្ដីពីមុខងារ, សិទ្ធិសម្រេច និងសិទ្ធិបោះឆ្នោតវេតូ ឬជំទាស់របស់ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខ គឺជាការកំណត់ទៅលើឋានៈរបស់ប្រទេសសាមីខ្លួន។
សមាជិកពេញសិទ្ធិរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ចាំបាច់ត្រូវតែមានការអនុម័តយល់ព្រមជាមុនពីសមាជិកនៃក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខដែលមានសមាជិក ១៥ប្រទេស ហើយក្រោយមកទើបគេប្រគល់កិច្ចការនេះទៅឱ្យមហាសន្និបាតជាអ្នកបោះឆ្នោតសម្រេចម្ដងទៀត។
ជាច្រើនដងមកហើយ ការប្រឹងប្រែងរបស់ប៉ាឡេស្ទីន តែងជួបរឿងបរាជ័យ ដោយសារតែការបោះឆ្នោតជំទាស់របស់សហរដ្ឋអាមេរិក ដែលជាសម្ព័ន្ធមិត្តរបស់អ៊ីស្រាអែល។
ជាក់ស្ដែងកាលពីខែមេសា កន្លងទៅ តំណាងរដ្ឋការសហរដ្ឋអាមេរិកនៅអង្គការសហប្រជាជាតិ បានបោះឆ្នោតជំទាស់នឹងការផ្ដល់ជាសមាជិកភាពពេញសិទ្ធិសម្រាប់ប៉ាឡេស្ទីន ដោយអះអាងថា ការធ្វើបែបនេះមិនមែនជាមធ្យោបាយមានប្រសិទ្ធភាពក្នុងការជំរុញដំណោះស្រាយរដ្ឋពីរនោះទេ។
បើតាមគោលការណ៍ សំណើសុំទទួលបានឋានៈជាសមាជិកអង្គការសហប្រជាជាតិពេញសិទ្ធិ ជាដំបូងបំផុត គឺចាំបាច់ត្រូវតែទទួលបានការអនុម័តយល់ព្រមពីក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខ ដែលជាស្ថាប័នធ្វើសេចក្ដីសម្រេចចិត្តកំពូលរបស់ស្ថាប័នពិភពលោកមួយនេះ។ សំណុំរឿងប៉ាឡេស្ទីន នេះ មហាសន្និបាតតែឯងមិនអាចផ្តល់សមាជិកភាពពេញសិទ្ធិបានទេ។
សព្វថ្ងៃនេះ ប៉ាឡេស្ទីន មានឈ្មោះត្រឹមជារដ្ឋសង្កេតការណ៍ មិនមែនសមាជិកដែលជាឋានៈមួយត្រូវបានផ្តល់ឱ្យដោយមហាសន្និបាតអង្គការសហប្រជាជាតិ កាលពីឆ្នាំ២០១២ នោះទេ។
ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខ គឺជាស្ថាប័នកំពូលមួយក្នុងចំណោមទាំង ៥ នៃអង្គការសហប្រជាជាតិ។ ស្ថាប័ននេះមានសមាជិក ១៥ប្រទេស ក្នុងនោះសមាជិកអចិន្ត្រៃយ៍មាន ៥ប្រទេស ដែលទំនួលខុសត្រូវលើការធានានូវសន្តិភាព និងសន្តិសុខអន្តរជាតិ និងផ្តល់អនុសាសន៍ឱ្យទទួលសមាជិកថ្មីទៅកាន់មហាសន្និបាត។ អំណាចរបស់ស្ថាប័ននេះរួមមាន ការបង្កើតប្រតិបត្តិការរក្សាសន្តិភាព ការដាក់ទណ្ឌកម្មជាអន្តរជាតិ និងការអនុញ្ញាតសកម្មភាពយោធាក្រោមក្របខ័ណ្ឌរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ដែលហៅថា «ទ័ពរក្សាសន្តិភាព»។
ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខ គឺជាស្ថាប័នតែមួយគត់របស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ដែលមានសិទ្ធិអំណាចក្នុងការចេញសេចក្តីសម្រេចដាក់ការបង្ខំទៅណាប្រទេសណាមួយដែលត្រូវតែអនុវត្តតាម។ តែបើការសម្រេចវិធានការណាមួយធ្វើទៅបាន លុះត្រាមានសំឡេងឯកច្ឆន្ទដោយគ្មានសំឡេងជំទាស់ពីសមាជិកអចិន្ត្រៃយ៍ណាមួយ។ សមាជិកអចិន្ត្រៃយ៍មាន ៥ប្រទេស គឺសហរដ្ឋអាមេរិក អង់គ្លេស បារាំង រុស្ស៊ី និងចិន។ សេចក្ដីសម្រេចរបស់ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិ ភាសាអង់គ្លេសថា «Resolution»។
ប៉ាឡេស្ទីន ឆក់ឱកាសម្ដងទៀតសុំឋានៈជាសមាជិកពេញសិទ្ធិរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ចំពេលសង្គ្រាមផ្ទុះពេញទំហឹងនៅដែនដីហ្កាហ្សា។
កិច្ចប្រឹងប្រែងស្នើសុំសមាជិកភាពអង្គការសហប្រជាជាតិពេញសិទ្ធិរបស់ប៉ាឡេស្ទីន កើតមានឡើងចំពេលដែលសង្គ្រាមរវាងអ៊ីស្រាអែល និងក្រុមហាម៉ាស-ប៉ាឡេស្ទីន នៅតំបន់ហ្កាហ្សា បានអូសបន្លាយជាង ៧ខែមកហើយ។ នៅក្នុងការបោះឆ្នោតនៃមហាសន្និបាតអង្គការសហប្រជាជាតិ ទាំងអ៊ីស្រាអែល និងសហរដ្ឋអាមេរិក បានបោះឆ្នោតជំទាស់។ ខណៈនេះ អ៊ីស្រាអែលនៅតែត្រូវបានសហរដ្ឋអាមេរិកចាត់ទុកជាសម្ព័ន្ធមិត្តស្លាប់រស់នឹងគ្នា ដើម្បីភូមិសាស្ត្រនយោបាយ និងយោធានៅមជ្ឈិមបូព៌ា។
ចំពោះសង្គ្រាមនៅតំបន់ហ្កាហ្សា ដែនដីប៉ាឡេស្ទីន គឺជាសង្គ្រាមអ៊ីស្រាអែល វាយសងសឹក ព្រោះតែក្រុមហាម៉ាសជ្រកកោនលើដែនដីហ្កាហ្សា បានលួចវាយប្រហារបាញ់គ្រាប់រ៉ុក្កែតប្រមាណជា ៥០០គ្រាប់ចូលដែនដីអ៊ីស្រាអែល កាលពីថ្ងៃទី៧ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២៣។ ទង្វើរបស់ពួកហាម៉ាស ដូចនេះ បាននាំឱ្យសហរដ្ឋអាមេរិកចាត់ទុកជាអំពើភេរវកម្ម ដែលសម្លាប់ប្រជាជនអ៊ីស្រាអែល ជាង ១២០០នាក់។
យ៉ាងណា សង្គ្រាមនៅហ្កាហ្សា-ប៉ាឡេស្ទីន ដែលអ៊ីស្រាអែល លើកទ័ពចូលលុកលុយវាយបានស្ទើរទាំងស្រុងហើយ តែសង្គ្រាមនេះ អ៊ីស្រាអែលមានផែនការកាត់ឫសគល់ និងវាយបំបែកសម្បុកអង្គការចាត់តាំងរបស់ពួកហាម៉ាស ដែលអ៊ីស្រាអែលហៅថាជាកម្លាំងភេរវកម្មនិយមជ្រកក្រោមផ្ទាំងផ្លាកការពារដែនដីប៉ាឡេស្ទីន។
នៅពេលដែលអ៊ីស្រាអែល វាយបែកសម្បុកពួកហាម៉ាសស្ទើរទាំងស្រុងមកដល់ពេលនេះ ប្រធានាធិបតីប៉ាឡេស្ទីន ម៉ាមួតអាម៉ាស បានថ្លែងដោះដៃថា ក្រុមហាម៉ាស មិនស្ថិតក្នុងកម្លាំងអាវុធជាតិរបស់ប៉ាឡេស្ទីន នោះទេ។ តាមមើលទៅ ប្រធានាធិបតីប៉ាឡេស្ទីន ចង់ប្រាប់ពិភពលោកថា ក្រុមនេះមានវត្តមាននៅលើទឹកដីហ្កាហ្សាជាទង្វើខុសច្បាប់។ តែគេថា ក្រុមនេះទទួលបានការផ្គត់ផ្គង់អាវុធ និងទ្រទ្រង់ថវិកាពង្រឹងកម្លាំងដោយប្រទេសអ៊ីរ៉ង់។
ដូចនេះហើយ មើលទៅបានជាសហរដ្ឋអាមេរិកសម្រេចបោះឆ្នោតជំទាស់ប្រឆាំងនឹងសំឡេងភាគច្រើនរបស់ប្រទេសដែលគាំទ្រសំណើសុំឋានៈជាសមាជិករបស់អាជ្ញាធរដែនដីប៉ាឡេស្ទីននៅក្នុងការបោះឆ្នោតរបស់មហាសន្និបាតអង្គការសហប្រជាជាតិ កាលពីថ្ងៃទី១០ ឧសភា កន្លងមកនេះ។
យ៉ាងណា ជោគវាសនារបស់ប៉ាឡេស្ទីន ដែលចង់ក្លាយជាសមាជិកអង្គការសហប្រជាជាតិ គឺត្រូវឆ្លងកាត់ឆន្ទៈរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំរបស់ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិជាថ្មីម្ដងទៀត។
តើប៉ាឡេស្ទីន អាចក្លាយជាសមាជិកអង្គការសហប្រជាជាតិបានដែរឬទេ?
នៅប៉ុន្មានថ្ងៃទៀតនេះ គេរំពឹងថាក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិ នឹងបើកកិច្ចប្រជុំម្ដងទៀតតាមសំណើរបស់ប្រទេសណាមួយដែលជាសមាជិកនៃក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខ ដែលធ្វើតាមការសុំអនុសាសន៍ចេញពីលទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោតលើសំណុំរឿងរបស់អាជ្ញាធរប៉ាឡេស្ទីន ដែលទទួលបានការគាំទ្រលើសលប់ពីប្រទេសជាសមាជិកអង្គការសហប្រជាជាតិ រហូតដល់ ១៤៣ប្រទេសក្នុងចំណោមប្រទេសសរុបចំនួន ១៩៣ប្រទេស កាលពីថ្ងៃសុក្រសប្ដាហ៍មកនេះ។ តែយ៉ាងណា ជោគវាសនារបស់ប៉ាឡេស្ទីន គឺពិតណាស់ត្រូវពឹងផ្អែកសហរដ្ឋអាមេរិកទាំងស្រុង។
ក្នុងគោលការណ៍នៃការបោះឆ្នោតរបស់សមាជិកនៃក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិ មាន ៣ប្រភេទ គឺដូចនឹងការបោះឆ្នោតរបស់មហាសន្និបាតអង្គការសហប្រជាជាតិដែរ គឺមានទម្រង់បោះឆ្នោតគាំទ្រ ការបោះឆ្នោតអនុប្បវាទ និងការបោះឆ្នោតជំទាស់។
ក្នុងទម្រង់បោះឆ្នោត ៣ប្រភេទនេះ សន្លឹកឆ្នោតដែលមានទម្ងន់ មានសន្លឹកឆ្នោតគាំទ្រ និងសន្លឹកឆ្នោតជំទាស់ ឬប្រឆាំង។ ចំណែកសន្លឹកឆ្នោតអនុប្បវាទ មិនមានទម្ងន់នោះទេ។ គេចាត់ទុកសន្លឹកឆ្នោតអនុប្បវាទ គ្រាន់តែជាការបញ្ចេញឆន្ទៈដើម្បីបញ្ជាក់ពីវត្តមានរបស់ពួកគេនៅក្នុងកិច្ចប្រជុំ ហើយម្យ៉ាងទៀតមិនចង់ឱ្យខ្លួនគេជាប់ពាក់ព័ន្ធអ្វីឡើយ។ មានន័យថា ពួកគេចង់ឈរនៅចំណុចកណ្ដាល។
នៅក្នុងការបោះឆ្នោតនៅក្នុងមហាសន្និបាតអង្គការសហប្រជាជាតិ កាលពីថ្ងៃទី១០ ខែឧសភា មានប្រទេសចំនួន ២៥ បោះឆ្នោតអនុប្បវាទ។
យោងតាមជំពូក៥ នៃធម្មនុញ្ញរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិស្ដីពីបុព្វសិទ្ធិនៃការបោះឆ្នោតវេតូ ឬជំទាស់ គឺគេតម្រូវបានគ្រប់សមាជិកទាំង ១៥ប្រទេស ដែលជាសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិ ដោយរាប់ទាំងសមាជិកអចិន្ត្រៃយ៍ ៥ប្រទេសផងដែរ។
តែការបោះឆ្នោតជំទាស់ គេផ្ដល់សិទ្ធិខ្លាំងបំផុតសម្រាប់តែប្រទេសសមាជិកអចិន្ត្រៃយ៍ ៥ប្រទេសប៉ុណ្ណោះ ដែលមានសហរដ្ឋអាមេរិក អង់គ្លេស បារាំង រុស្ស៊ី និងចិន។ បើប្រទេសណាមួយក្នុងចំណោម ៥ប្រទេសនេះបោះឆ្នោតជំទាស់ គឺជាការរាំងខ្ទប់ Resolution ឬសេចក្ដីសម្រេចរបស់ស្ថាប័នក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខដ៏មានឥទ្ធិពលបំផុតមួយនេះ។ ឧទាហរណ៍ រុស្ស៊ីបោះឆ្នោតជំទាស់ចំពោះការទាមទារឱ្យដកទ័ពរុស្ស៊ី ចេញពីទឹកដីអ៊ុយក្រែន គឺមានប្រសិទ្ធភាព បើទោះជាប្រទេសចិន បោះឆ្នោតអនុប្បវាទក៏ដោយ។
ការបោះឆ្នោតជំទាស់ ឬវេតូរបស់រុស្ស៊ី បាននាំទៅរកការរាំងខ្ទប់សេចក្ដីសម្រេចទាំងស្រុងរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ជួយបញ្ចប់សង្គ្រាមនៅអ៊ុយក្រែន។ ចំណែកសន្លឹកឆ្នោតអនុប្បវាទរបស់ចិន គេថាក្រុងប៉េកាំង បង្ហាញឆន្ទៈរបស់ខ្លួនមិនដាក់ទម្ងន់ទៅលើប្រទេសរុស្ស៊ី ដែលលើកទ័ពឈ្លានពានរបស់អ៊ុយក្រែន នោះទេ។
យ៉ាងណាមិញ គេថាជោគវាសនារបស់ប៉ាឡេស្ទីន គឺស្ថិតក្នុងដៃរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក។ ករណីនេះ បើសហរដ្ឋអាមេរិកជំទាស់ គឺប៉ាឡេស្ទីន នៅតែមិនអាចក្លាយជាសមាជិកពេញសិទ្ធិរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិបានឡើយ។ តែបើសហរដ្ឋអាមេរិកបោះឆ្នោតអនុប្បវាទ គឺជាការបើកផ្លូវឱ្យមានការបោះឆ្នោតម្ដងទៀតនៅឯមហាសន្និបាតអង្គការសហប្រជាជាតិ។
តាមគោលការណ៍នៃការបោះឆ្នោត គេតម្រូវឱ្យមានសន្លឹកឆ្នោតគាំទ្រភាគច្រើនជាងសំឡេងអនុប្បវាទ គឺគេតម្រូវថាមានសំឡេង ៩រូបឡើងទៅ ទើបមានទម្ងន់គ្រប់គ្រាន់នៃការគាំទ្រ តែបើមានសំឡេងវេតូ ឬជំទាស់ណាមួយពីសមាជិកអចិន្ត្រៃយ៍ គឺជាការបិទខ្ទប់សេចក្ដីសម្រេចទាំងស្រុង។
ឧទាហរណ៍ការសម្រេចរបស់ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខម្ដងទៀតខាងមុខនេះ បើមានសំឡេងអនុប្បវាទដោយរាប់ទាំងសហរដ្ឋអាមេរិកផងដែរ នឹងមិនអាចរាំងខ្ទប់សំណុំរឿងរបស់អាជ្ញាធរដែនដីប៉ាឡេស្ទីន បានឡើយ។ និយាយទៅ លុះត្រាតែសមាជិកអចិន្ត្រយ៍ណាមួយបោះឆ្នោតជំទាស់ ទោះជាមិនមែនសហរដ្ឋអាមេរិកក៏ដោយ ក៏អាចបិទខ្ទប់សំណើរបស់ប៉ាឡេស្ទីន បានដែរ។
តែរាល់ករណីទាំងអស់ ទាំងនៅឯមហាសន្និបាតអង្គការសហប្រជាជាតិ និងនៅឯក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខ កម្រនឹងកើតមានសំឡេងឆ្នោតអនុប្បវាទមានច្រើនជាងសំឡេងគាំទ្រ។ ដូច្នេះ សំណើសុំឋានៈជាសមាជិកពេញសិទ្ធិនៃអង្គការសហប្រជាជាតិរបស់អាជ្ញាធរប៉ាឡេស្ទីន គឺស្ថិតក្នុងដៃសហរដ្ឋអាមេរិក ឬប្រទេសអចិន្ត្រៃយ៍ណាមួយ ប្រសិនបើពួកគេបោះឆ្នោតវេតូ ឬជំទាស់៕