ដោយ៖ សុបិន អ៊ុង
ភ្នំពេញ ប្រទេសកម្ពុជា – ថ្មីៗនេះ ប្រធានាធិបតីវៀតណាម លោក តូ ឡាំ បានមកបំពេញទស្សនកិច្ចនៅប្រទេសឡាវ និងកម្ពុជា និងបានជួបជាមួយមេដឹកនាំគណបក្សឡាវនៅថ្ងៃទី ១១ ខែ កក្កដា មុនពេលមកដល់ប្រទេសកម្ពុជានៅថ្ងៃទី ១២ ខែកក្កដា។ ) លោកប្រធាន ហ៊ុន សែន រដ្ឋសភាកម្ពុជា ឃួន សុដារី និងសមាគមវៀតណាមនៅកម្ពុជា។
លោកប្រធានាធិបតី បានចូលគាល់ព្រះមហាក្សត្រ នរោត្តម សីហមុនី ជួបពិភាក្សាការងារជាមួយលោក ហ៊ុន សែន ប្រធានគណបក្សកាន់អំណាចកម្ពុជា (CPP) លោកជំទាវឃួន សុដារី ប្រធានរដ្ឋសភាកម្ពុជា និងសមាគមវៀតណាមនៅកម្ពុជា។
បន្ទាប់ពីលោក ហ៊ុន សែន បានបណ្តេញគណបក្សប្រឆាំង (CNRP) មុនការបោះឆ្នោតសកលឆ្នាំ ២០១៨ លោកបានបើកផ្លូវឱ្យគណបក្សកាន់អំណាច (CPP) គ្រប់គ្រងប្រទេសកម្ពុជាទាំងស្រុង។ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ឲ្យកូនប្រុស គឺលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត តែងតាំងដោយគណបក្សឲ្យធ្វើជានាយករដ្ឋមន្ត្រីនៅឆ្នាំ២០២៣ ដោយបំពានរដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជា ដែលនាយករដ្ឋមន្ត្រីត្រូវតែធ្វើជាសមាជិកសភាមុននឹងក្លាយជានាយករដ្ឋមន្ត្រី។ ការបោះឆ្នោតសម្រាប់តំណែងនេះមិនអើពើសមាជិកបក្សផ្សេងទៀតដែលមានអតីតភាពការងារច្រើនជាង។
កាលពីដើមឆ្នាំនេះ រដ្ឋឯកបក្សរបស់កម្ពុជាបានធ្វើការបោះឆ្នោតព្រឹទ្ធសភានៅថ្ងៃទី ២៥ ខែកុម្ភៈ។ លោក ហ៊ុន សែន រក្សាការក្តោបក្តាប់ប្រទេសយ៉ាងតឹងរ៉ឹង ដោយតាំងខ្លួនឡើងកាន់អំណាចជាប្រធានព្រឹទ្ធសភា។
វៀតណាមជាប្រទេសកុម្មុយនិស្តមួយដែលគ្មានបក្សប្រឆាំងចាប់តាំងពីបានកាន់កាប់ភាគខាងត្បូងក្នុងឆ្នាំ ១៩៧៥។ វៀតណាមបានជួយបង្កើតគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជានៅឆ្នាំ ១៩៧៩ បន្ទាប់ពីការលុកលុយប្រទេសកម្ពុជា បញ្ចប់សម័យប៉ុលពត។ ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយ សង្គ្រាមរវាងលោក ហ៊ុន សែន ដែលគាំទ្រដោយយោធាវៀតណាម និងអ្នកជាតិនិយមកម្ពុជាបានបន្ត អស់រយៈពេល ១០ ឆ្នាំ រហូតដល់កិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីសឆ្នាំ ១៩៩១។ នៅពេលនោះ ពិភពលោកទាំងមូលបានថ្កោលទោសវៀតណាមចំពោះការឈ្លានពាន និងដាក់ទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ច។ វៀតណាមយល់ព្រមដកទ័ពចេញ ក្រោយការដួលរលំនៃសហភាពសូវៀត ព្រោះប្រទេសនេះលែងមានលុយ និងគ្រឿងផ្គត់ផ្គង់ដើម្បីផ្តល់មូលនិធិធ្វើសង្រ្គាម។
ឃើញមានទង់ជាតិវៀតណាម បង្ហោះខ្ពស់ៗក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ពលរដ្ឋខ្មែរភ័យខ្លាចការឈ្លានពានមួយទៀត ប៉ុន្តែមិនទាន់យល់ពីអ្វីដែលកំពុងកើតឡើងនៅក្នុងប្រទេសរបស់ខ្លួន។
វៀតណាមបានបន្សល់ទុកនូវកណ្តាប់ដៃដែកដល់លោក ហ៊ុន សែន និងការិយាល័យនយោបាយកុម្មុយនិស្តរបស់គាត់ បានចូលរួមក្នុងការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងយុត្តិធម៌ជាលើកដំបូងរបស់ប្រទេសកម្ពុជាក្នុងឆ្នាំ ១៩៩៣ ដែលគ្រប់គ្រងដោយអង្គការសហប្រជាជាតិ។ មិនយូរប៉ុន្មានទេ លោក ហ៊ុន សែន បានកម្ចាត់អ្នកប្រជាធិបតេយ្យ ដែលជាគូបដិបក្ខទាំងអស់ គឺព្រះអង្គម្ចាស់ នរោត្តម រណឫទ្ធិ និងលោក សម រង្ស៊ី។ បីទស្សវត្សរ៍ក្រោយមក ប្រទេសកម្ពុជាឥឡូវនេះស្ថិតនៅក្នុងកណ្តាប់ដៃលោក ហ៊ុន សែន និងសម្ព័ន្ធមិត្តរបស់គាត់ គឺបក្សកុម្មុយនិស្តវៀតណាម។
ប្រធានបក្សកុម្មុយនិស្តវៀតណាម លោក តូ ឡាំ ជារដ្ឋមន្ត្រីវៀតណាមម្នាក់ក្នុងចំណោមរដ្ឋមន្ត្រីវៀតណាម ដែលមកទស្សនកិច្ចនៅកម្ពុជាចុងក្រោយគេ ក្រោយការរំលាយគណបក្សប្រឆាំង។ ក្នុងនាមជាគណបក្សកាន់អំណាចតែមួយគត់នៅកម្ពុជា និងបាន “ជំពាក់គុណកំណើត” ដល់ប្រទេសវៀតណាម រដ្ឋាភិបាលអាយ៉ងកម្ពុជាបានសាងសង់ស្តូបមិត្តភាពកម្ពុជា-វៀតណាម នៅគ្រប់ខេត្តទូទាំងប្រទេស។
ដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់ប្រធានាធិបតីវៀតណាមនាពេលថ្មីៗនេះ ពាក់ព័ន្ធនឹងការស្នើឲ្យប្រធានគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា លោក ហ៊ុន សែន ពង្រឹងទំនាក់ទំនងនីតិបញ្ញត្តិរវាងប្រទេសទាំង ពីរ។ ពួកគេបានចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងមួយនៅក្នុងខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០២២ និងបានរៀបចំកិច្ចប្រជុំកំពូលសភាកម្ពុជា-ឡាវ-វៀតណាម (CLV) លើកដំបូងនៅខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០២៣។
ជាមួយនឹងកិច្ចប្រជុំទាំងនេះ វៀតណាមបានរៀបចំនូវអ្វីដែលគេហៅថា “វេទិកាអន្តរសភាដូចជា អន្តរសភាអាស៊ាន (AIPA) សហភាពអន្តរសភា (IPU) និងវេទិកាសភាអាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក (APPF)”។ កាសែតរដ្ឋវៀតណាម។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ក្របខ័ណ្ឌគំរូនៃវេទិកាអន្តរសភារបស់ពួកគេមានមុខងារច្រើនជាងសហភាពសេដ្ឋកិច្ចអាស៊ីអ៊ឺរ៉ុប (Eurasian) ដែលរុស្ស៊ីគ្រប់គ្រងប្រទេសជិតខាងទាំងអស់។ ម្យ៉ាងទៀត វៀតណាមបានបង្កើតសហភាពសូវៀតខ្នាតតូចមួយនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ហើយពិភពលោកមិនស្គាល់វាទេ។ ថ្វីត្បិតតែមានសារនៃ “មិត្តភាព និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ” របស់ពួកគេ ដោយប្រើសភាអន្តរសភា វៀតណាមមានបំណងគ្រប់គ្រងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ដែលនៅសល់។
យោងតាមកាសែតរដ្ឋវៀតណាម លោក ហ៊ុន សែន និងសម្ព័ន្ធមិត្តគឺបក្សកុម្មុយនិស្តវៀតណាម នឹងមិនត្រឹមតែបើកកិច្ចប្រជុំប្រចាំឆ្នាំក្នុងចំណោមរដ្ឋមន្ត្រីសន្តិសុខសាធារណៈ/ផ្ទៃក្នុង និងការពារប្រទេសទាំងបីប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែពួកគេនឹង “ធ្វើសមយុទ្ធរួមគ្នា ក្នុងការឆ្លើយតបទៅនឹងបញ្ហាប្រឈមផ្នែកសន្តិសុខមិនប្រពៃណី”។ ប្រទេសទាំងបីបានបើកសន្និសីទប្រចាំឆ្នាំលើកទី ១ របស់រដ្ឋមន្ត្រីសន្តិសុខសាធារណៈ និងកិច្ចការផ្ទៃក្នុង កាលពីថ្ងៃទី ២៩ ខែមីនា ឆ្នាំ ២០២៤ នៅទីក្រុង ដាណាង ។
មេដឹកនាំទាំងពីរបានឯកភាពធ្វើកំណែទម្រង់វិស័យអប់រំ និងទំនាក់ទំនងនៅកម្ពុជា ដើម្បីជំរុញការទទួលយកជាសាធារណៈនូវ “មិត្តភាព សាមគ្គីភាពនិងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការលើគ្រប់វិស័យ” ជាមួយវៀតណាម។ កិច្ចសហប្រតិបត្តិការគ្រប់ជ្រុងជ្រោយនៅទីនេះ មានន័យថា ជាដំបូងពួកគេនឹងជួបជាមួយថ្នាក់ដឹកនាំសភា រដ្ឋមន្ត្រីសន្តិសុខសាធារណៈ ការពារជាតិ និងកិច្ចការបរទេស រួមជាមួយនឹងថ្នាក់ដឹកនាំក្រសួង និងវិស័យមួយចំនួនទៀត មិនកំណត់ចំពោះអាជីវកម្ម ការអប់រំ និងអ្វីៗជាច្រើនទៀត។
នៅចំពោះមុខនោះ លោកប្រធានាធិបតី តូ ឡាំ បានផ្តល់ប្រាក់ចំនួន ២ម៉ឺនដុល្លារ ដល់អង្គការមិនរកប្រាក់ចំណេញវៀតណាមនៅកម្ពុជា ដើម្បីសាងសង់សាលារៀនសម្រាប់កុមារវៀត ណាមនៅកម្ពុជា។ លោកក៏បានស្នើឲ្យប្រធានគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា លោក ហ៊ុន សែន បង្កើតលក្ខខណ្ឌអាជីវកម្មអំណោយផលសម្រាប់ជនជាតិវៀតណាម។ បច្ចុប្បន្ន វៀតណាមមានផ្ទៃដីជិតកន្លះលានហិកតារួចហើយពីសម្បទានដីចំនួន ៥៥ នៅកម្ពុជា។ តាមរយៈដីសម្បទានទាំងនេះ មិនសូវមានផលប្រយោជន៍អ្វីដល់អ្នកភូមិ មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលពុករលួយ និង មន្ត្រីយោធាក្នុងប្រទេសវៀតណាមមានការឃុបឃិតគ្នាក្នុងការជួញដូរឈើប្រណីតពីឧទ្យានជាតិកម្ពុជា និងទទួលសំណូករាប់លានដុល្លារពីអ្នករត់ពន្ធ នេះបើយោងតាមរបាយការណ៍ ស្តីពីបរិស្ថានរបស់ទីភ្នាក់ងារស៊ើបអង្កេត។
វៀតណាមបានបង្កើតកិច្ចព្រមព្រៀងអភិវឌ្ឍតំបន់ត្រីកោណ កម្ពុជា-ឡាវ-វៀតណាម (CLV-Triangle Area Development) ក្នុងឆ្នាំ១៩៩៩ ដែលពាក់ព័ន្ធនឹងខេត្តចំនួន ១០ ហើយក្រោយមកបានកើនដល់ ១៣ ខេត្ត រវាងប្រទេសទាំងបី និងមានគោលបំណងជំរុញការតភ្ជាប់សេដ្ឋកិច្ចនៅតាមព្រំដែន។ ក្រោមលេសនៃការអភិវឌ្ឍន៍នេះ អ្នកជំនាញកម្ពុជាជាច្រើនបានលើកឡើងពីការព្រួយបារម្ភថា កម្ពុជានឹងបាត់បង់អធិបតេយ្យភាពរបស់ខ្លួន។ ប្រជាជនកម្ពុជាជាច្រើនគិតថា វាជារឿងតូចតាច ព្រោះការអភិវឌ្ឍន៍នឹងមានត្រឹមតែខេត្តជាប់ព្រំដែន ប៉ុន្តែពួកគេដឹងតិចតួចថាវៀតណាមមានបំណងចង់ឱ្យជនជាតិវៀតណាមរស់នៅ និងធ្វើការដោយសេរីដោយគ្មានទិដ្ឋាការ ការជួញដូរដែលគ្រប់គ្រងដោយវៀតណាម សាលារៀនបង្រៀនភាសា និងវប្បធម៌ វៀតណាម និងលើកកម្ពស់ទំនាក់ទំនងមិត្តភាពជាមួយវៀតណាម ទូទាំងព្រះរាជាណាចក្រ កម្ពុជា និងឡាវ។
ថ្មីៗនេះ វៀតណាមបានសាងសង់អគាររដ្ឋសភាថ្មីនៅកម្ពុជា ដែលមានតម្លៃ ២៥ លានដុល្លារ ហើយនឹងបើកដំណើការក្នុងពេលឆាប់ៗនេះ នេះបើយោងតាមការលើកឡើងរបស់លោកស្រី ឃួន សុដារី ប្រធានរដ្ឋសភាកម្ពុជា។ នៅប្រទេសឡាវ វៀតណាមក៏បានសាងសង់អគាររដ្ឋសភាថ្មី ការិយាល័យសភា និងអគារជាច្រើនទៀតសម្រាប់ការអប់រំ និងវប្បធម៌ ដែលមានតម្លៃជិត ៣០០ លានដុល្លារ។ ជាមួយនឹងវេទិកាអន្តរសភានេះ កម្ពុជាមានប្រជាជន ១៧ លាននាក់ ឡាវមាន ៧,៥ លាននាក់ វៀតណាមមាន ៩៨ លាននាក់។ បើនិយាយពីការបោះឆ្នោតគឺខ្មែរ១ នាក់ទល់នឹងវៀតណាម ៥.៧ នាក់។ វានឹងគ្មានអំណាចសម្រាប់កម្ពុជា ឬឡាវទេ។
មិត្តភាពជាមួយវៀតណាមត្រូវបានលោក ហ៊ុន សែន ការពារយ៉ាងខ្លាំង ការរិះគន់ណាមួយនឹងត្រូវជាប់ពន្ធនាគារ។ និស្សិតម្នាក់ឈ្មោះ ថេល ធាលែន ដែលនិយាយប្រឆាំងសាកលវិទ្យាល័យភ្នំពេញ ពីបទប្រើប្រាស់ភាសាវៀតណាម ត្រូវបានចាប់ខ្លួនដាក់ពន្ធនាគារជាងមួយឆ្នាំ។
ក្រុមអ្នកគិតគូរខ្មែរនៅអាមេរិកបាននិយាយថា៖ “ជាមួយវេទិកាអន្តរសភានេះ ក្រោមការបង្ហាញពីមិត្តភាព និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ យើងនឹងឃើញអ្វីៗទាំងអស់ដែលបោះពុម្ពផ្សាយជាបីភាសា គឺភាសាខ្មែរ វៀតណាម និងឡាវ។ វៀតណាមអះអាងថា វាដូចជា IEU (សហភាពអន្តរសភា) ដែលស្រដៀងនឹងអង្គការសហប្រជាជាតិ (UN) ប៉ុន្តែសមាជិកជាសមាជិកសភាបច្ចុប្បន្ន ហើយថវិការបស់ពួកគេមានកម្រិត ហើយវាដូចជាសមាគមទាំងស្រុង។ នេះគឺអាក្រក់ជាងនោះ។ ត្រង់នេះ វៀតណាមនឹងគ្រប់គ្រងអ្វីៗគ្រប់យ៉ាងតាំងពីការអប់រំ អាជីវកម្ម រហូតដល់វប្បធម៌ និងនយោបាយ។ កម្ពុជា និងឡាវ បាត់បង់អធិបតេយ្យភាពរបស់ខ្លួន៕