ទីក្រុងឡូវែល រដ្ឋម៉ាសាឈូសេត – ព្រឹទ្ធសមាជិក Edward Kennedy បានចូលរួមកិច្ចប្រជុំសហគមន៍ខ្មែរ-អាមេរិកាំងនៅទីក្រុងឡូវែល កាលពីថ្ងៃទី ៣ ខែមីនា ដើម្បីនិយាយអំពីសេចក្តីព្រាងច្បាប់ដែលគាត់បានប្តឹងដើម្បីថ្កោលទោសការគៀបសង្កត់ផ្នែកនយោបាយ និងលើកទឹកចិត្តឱ្យមានការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងយុត្តិធម៌នៅកម្ពុជា ច្បាប់ S. 2406 ក៏ត្រូវបានសហការជ្រោមជ្រែងដោយអ្នកតំណាង វណ្ណា ហូវើដ ផងដែរ។
មន្ត្រីជាប់ឆ្នោតនៅក្រុងឡូវែលដែលមានវត្តមាន រួមមានលោក វាសនា នួន សមាជិកក្រុមប្រឹក្សាមណ្ឌលធំ និងលោក John Drinkwater សមាជិកក្រុមប្រឹក្សាសង្កាត់លេខ ៥ លោក Kim Scott និងសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាសង្កាត់លេខ ២ Corey Robinson ។ លោកហុង ណេត ក្រុមប្រឹក្សាមណ្ឌលធំ ក៏មានវត្តមាន និងគាំទ្រច្បាប់នេះផងដែរ។
សមាជិកសភាជាច្រើនបានចុះហត្ថលេខាលើច្បាប់នេះ រួមមាន លោក Peter Capano អនុប្រធាន គណៈកម្មាធិការអតីតយុទ្ធជន និងកិច្ចការសហព័ន្ធ តំណាងរាស្រ្ត Daniel Cahill មកពី Essex ទី១០ សមាជិកព្រឹទ្ធសភា James Eldridge មកពី Middlesex និងស្រុក Worcester និងសមាជិកព្រឹទ្ធសភា Brendan Crighton នៃ Essex ទី៣ ។ សេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះបានធ្វើសវនាការនៅថ្ងៃទី ៧ ខែមករា ឆ្នាំ ២០២២ ដោយគណៈកម្មាធិការអតីតយុទ្ធជន និងកិច្ចការសហព័ន្ធ ដែលប្រជាជនកម្ពុជាជាច្រើនបានចុះឈ្មោះដើម្បីផ្តល់សក្ខីកម្ម និងបានផ្តល់អនុសាសន៍គាំទ្រពីគណៈកម្មាធិការ។
ព្រឹទ្ធសមាជិក Edward Kennedy បានមានប្រសាសន៍ថា លោកបាននិយាយជាមួយប្រធានព្រឹទ្ធសភា ហើយមានទំនុកចិត្តថា ច្បាប់នេះនឹងអនុម័តនៅក្នុងព្រឹទ្ធសភា។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ “ខ្ញុំចង់ឱ្យអ្នកធ្វើការបញ្ចុះបញ្ចូលសមាជិកសភាខ្លះ អ្នកអាចហៅទូរស័ព្ទទៅពួកគេ ទោះបីជាពួកគេមិនមែនជាសមាជិកសភាតំណាងរដ្ឋរបស់អ្នកក៏ដោយ” ។ សេចក្តីព្រាងច្បាប់ដែលគាត់បានដាក់ពីរលើក លើកទីមួយគឺយឺតសម្រាប់សម័យប្រជុំ មិនមានពេលគ្រប់គ្រាន់ដើម្បីឆ្លងកាត់ដំណើរការនីតិប្បញ្ញត្តិ។
“ខ្ញុំគិតថា វាជារឿងសំខាន់សម្រាប់ប្រជាជនក្នុងការដាក់ទម្ងន់លើការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងយុត្តិធម៌នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ជាពិសេស ទីក្រុងឡូវែលមានប្រជាជនកម្ពុជាច្រើនជាងគេនៅក្នុងរដ្ឋ ម៉ាសាឈូសេត ទាំងអស់ សមាជិកសភាផ្សេងទៀតនៅតែអាចចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចសហការគាំទ្រលើសេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះ” នេះបើតាមប្រសាសន៍របស់លោក Kennedy ។
លោក ហុង ណេត បាននិយាយថា លោកមានមោទនភាពដែលសមាជិកសភារបស់រដ្ឋនៅក្នុងសង្កាត់ Lynn របស់គាត់ ដែលជាសហគមន៍ខ្មែរដ៏ធំមួយផ្សេងទៀតនៅក្នុង Commonwealth បានគាំទ្រសេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះ។ ម៉្យាងវិញទៀត លោក Dominik Lay សមាជិកគណៈកម្មាធិការសាលាឡូវែល បាននិយាយថា “ខ្ញុំមានការខកចិត្តយ៉ាងខ្លាំងដែលគណៈប្រតិភូទាំងអស់របស់ក្រុងឡូវែល មិនបានចុះហត្ថលេខាលើការគាំទ្រច្បាប់នេះទេ” ។
កាសែតខ្មែរប៉ុស្តិ៍សហរដ្ឋអាមេរិក បានទាក់ទងទៅតំណាងរាស្រ្ត Rady Mom នៃសង្កាត់ Middlesex ទី១៨ ទីក្រុងឡូវែល ដោយសួរថាតើគាត់គាំទ្រសេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះឬអត់? មិនមានការឆ្លើយតបទេ។
នៅឆ្នាំ ១៩៩១ កិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីសបានបញ្ចប់ការកាន់កាប់របស់វៀតណាមនៅកម្ពុជា រយៈពេល ១០ ឆ្នាំ និងបានបង្កើតការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងយុត្តិធម៌។ ប៉ុន្តែ គណបក្សកាន់អំណាចដែលជាសមាជិកនៃរបបខ្មែរក្រហមនៅតែបន្តគ្រប់គ្រងប្រទេសអស់រយៈពេលជាង ៣០ឆ្នាំ។
ក្រុមប្រឹក្សា វាសនា នួន ដែលដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ជាមួយសមាជិកសភា Lori Trahan ក្នុងការជួយធ្វើសេចក្តីព្រាង “ច្បាប់ប្រជាធិបតេយ្យកម្ពុជា” និងណែនាំអំពីចលនានៅក្នុងក្រុមប្រឹក្សាក្រុង ដើម្បីគាំទ្រ សេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះ ដែលបានអនុម័តជាឯកច្ឆន្ទកាលពីឆ្នាំ ២០១៨ មានប្រសាសន៍ថា “យើងជាប់ឆ្នោតដើម្បីបម្រើមនុស្សគ្រប់គ្នានៅទីក្រុងឡូវែល ប៉ុន្តែតម្លៃអាមេរិករបស់យើងមិនមែនត្រឹមតែនៅទីក្រុងឡូវែលទេ តម្លៃរបស់អាមេរិកគឺកាន់តែទូលំទូលាយ មិនថាអ្នកនៅទីណាក៏ដោយ” ។
លោកបានលើកឡើងពីសុន្ទរកថារបស់លោកប្រធានាធិបតី បៃដិន ក្នុងព្រឹត្តកាណ៍រដ្ឋសហភាពសហរដ្ឋអាមេរិក អំពីការលុកលុយរបស់រុស្ស៊ីមកលើអ៊ុយក្រែនថា “អាមេរិកឈរតទល់ចំពោះការគំរាមកំហែង។ យើងឈរដើម្បីសេរីភាព។ លោក នួន បានបន្ថែមថា៖ “នោះហើយជាអ្វីដែលយើងទាំងអស់គ្នាគួរធ្វើ”។
“ខ្ញុំចូលរួមក្នុងរឿងហ្នឹង ព្រោះខ្ញុំជាជនរងគ្រោះនៃរបបខ្មែរក្រហម ដូចបងប្អូនខ្មែរខ្ញុំភាគច្រើននៅទីនេះ ខ្ញុំមកទីនេះដោយសារលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ សិទ្ធិមនុស្ស និងសេរីភាព”។
លោកនួនមានប្រសាសន៍ថា “អ្នកមានសមាជិកព្រឹទ្ធសភារដ្ឋ គាត់មានអារម្មណ៍ពីការឈឺចាប់របស់យើង ដូច្នេះគាត់ក្រោកឈរឡើងដើម្បីគាំទ្រ។ នេះជាអ្វីដែលយើងជ្រើសរើសធ្វើ។ នៅក្នុងក្រុមប្រឹក្សាក្រុងក៏ដូចគ្នាដែរ យើងចង់ឲ្យពួកគេទទួលបានការឈឺចាប់របស់ប្រជាជន”។
ព្រឹត្តិការណ៍នេះមានការចូលរួមយ៉ាងល្អពីមនុស្សជាង ៤០ នាក់ រួមទាំង សមាជិកសហគមន៍ អាមេរិកឡាទីន និងពលរដ្ឋពាក់ព័ន្ធ។ គួរកត់សម្គាល់ថាអវត្តមានក្នុងកិច្ចប្រជុំនោះមានពលរដ្ឋខ្មែរអាមេរិកាំង អភិបាលក្រុងឡូវែល លោក សុខារី ចូវ និងលោក ប៉ុល រដ្ឋា យ៉ែម ជាសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាសង្កាត់៧។
លោក ហ៊ុន សែន ជាមេដឹកនាំផ្តាច់ការកម្ពុជាតាំងពីឆ្នាំ១៩៨៥ បានគ្រប់គ្រងយ៉ាងតឹងរ៉ឹងលើគណបក្សប្រឆាំងជាយូរមកហើយរហូតដល់ទីបំផុត លោកបានរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិកាលពីឆ្នាំ២០១៧ ដល់ពេលឈ្នះឆ្នោត។ គណបក្សសង្គ្រោះជាតិបានបោះឆ្នោតជ្រើសរើសសមាជិកសភាចំនួន ៤៥% ក្នុងការបោះឆ្នោតឆ្នាំ ២០១៣ និងជិត ៥០% នៃសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់ក្នុងឆ្នាំ ២០១៧ ដែលបណ្តាលឱ្យសមាជិកសភារបស់ពួកគេជាច្រើននាក់រស់នៅនិរទេសខ្លួន មិនអាចត្រឡប់មកបម្រើប្រទេសកម្ពុជាវិញ។
Susie In-Chuon សកម្មជនបាននិយាយថា “អាមេរិកគឺជាបិតាស្ថាបនិកនៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងសិទ្ធិមនុស្ស នោះហើយជាអ្វីដែលយើងត្រូវបន្តទទួលយក មិនត្រឹមតែនៅក្នុងទីក្រុងរបស់យើងប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែនៅទូទាំងប្រទេស និងទូទាំងពិភពលោក។ ច្បាប់នេះនឹងជួយយើងយ៉ាងខ្លាំង ខ្ញុំសុំឱ្យអ្នកជួយពួកយើង” ។
សភាសហរដ្ឋអាមេរិកបានអនុម័តច្បាប់ប្រជាធិបតេយ្យកម្ពុជាឆ្នាំ ២០២១ និងច្បាប់ពាណិជ្ជកម្មកម្ពុជាឆ្នាំ ២០១៩ ក្នុងគោលបំណងដាក់សម្ពាធដល់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាឱ្យបើកលំហរស៊ីវិល និងនយោបាយតាម រយៈការដាក់ទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ច។ ច្បាប់នេះត្រូវបានដាក់ជូនទៅព្រឹទ្ធសភាដោយលោក Ed Markey ហើយបច្ចុប្បន្នវាស្ថិតនៅក្នុងគណៈកម្មាធិការកិច្ចការបរទេសរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក ។ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានជួលក្រុមហ៊ុនទទួលបន្ទុកនយោបាយនៅទីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោនក្នុងតម្លៃ ៦ ម៉ឺនដុល្លារក្នុងមួយខែដើម្បីបញ្ចុះបញ្ចូលសមាជិកសភាអាមេរិកក្នុងអ្វីដែលគេហៅថា“ពង្រឹងទំនាក់ទំនងទ្វេភាគី” ។
កម្ពុជាពឹងផ្អែកខ្លាំងលើសហរដ្ឋអាមេរិកសម្រាប់ពាណិជ្ជកម្មសេដ្ឋកិច្ច ខណៈរដ្ឋាភិបាលរបស់ខ្លួនទៅទីក្រុងប៉េកាំងដើម្បីមិត្តភាពនយោបាយ។ រដ្ឋាភិបាលសហរដ្ឋអាមេរិកបានលើកឡើងពីការព្រួយបារម្ភយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរលើបញ្ហានេះ ហើយបានដាក់ទណ្ឌកម្មអាវុធលើយោធារបស់ឧត្តមសេនីយ៍ ហ៊ុន ម៉ាណែត កាលពីខែធ្នូ និងដាក់ទណ្ឌកម្មមន្ត្រីកំពូលៗមួយចំនួនរបស់កម្ពុជាពីបទពុករលួយ និងការរំលោភសិទ្ធិ មនុស្ស។ ជនភៀសខ្លួនកម្ពុជាជាច្រើននាក់ បានរៀបចំបាតុកម្ម ដើម្បីបដិសេធវត្តមានយោធាចិននៅ កម្ពុជា។
“៨៥% នៃពួកគេ (ដើមកំណើតខ្មែរ) ដែលរស់នៅក្នុងទីក្រុងឡូវែល នៅតែមានអារម្មណ៍ឈឺចាប់រហូតមកដល់ថ្ងៃនេះ នោះហើយជាមូលហេតុដែលយើងត្រូវការជំនួយតាមដែលយើងអាចទទួលបាន ដើម្បីសម្រេចបានការអនុម័តច្បាប់នេះ ផ្ញើសារមួយនេះ នេះបើតាមប្រសាសន៍លោក នួន ។ លោក នួន មានប្រសាសន៍ថា “យើងចង់បានការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងយុត្តិធម៌ នៅគ្រប់ទីកន្លែង” ។